‘Soy gitano: Manfariel Gerinel’ obra literarioa aurkeztu dute, erromani herriaren errealitatea ezagutzeko tresna didaktikoa - ‘Soy gitano: Manfariel Gerinel’ obra literarioa aurkeztu dute, erromani herriaren errealitatea ezagutzeko tresna didaktikoa - Dpto

“Soy Gitano: Manfariel Gerinel” du izenburua Ángel de Miguel Martínez irakasle erretiratuak Nafarroako Gobernuko Hezkuntza Departamentuan gaur aurkeztu duen liburuak. Egilearekin batera izan dira Carlos Gimeno Hezkuntza sailburua, Andrés Carbonero Gizarte Eskubideen Departamentuko Gizarte Babesaren eta Garapenerako Lankidetzaren zuzendari nagusia, Hezkuntza Departamentuko Gizarteratze, Berdintasun eta Bizikidetza Zerbitzuko zuzendaria, Mari Jose Cortés, eta Cuker Kalí de Cuala Lizarra elkarteko lehendakaria.

Liburua aurrerapauso handia da ijitoen historia eta kultura Nafarroako hezkuntza curriculumaren hainbat etapatan txertatzeko.

Fikziozko lan honek, Ricardo Hernández Jiménezek, Gaz Kaló Nafarroako Ijito Elkarteen Federazioko koordinatzaileak, sei kontakizun eta poema bat biltzen ditu. Horiek guztiak ipuin literarioaren generoari atxikita daude, gazte-literaturaren modalitatean, eta tresna didaktiko, ludiko eta inklusiboa izan nahi du, ikasleek beren ijitoen komunitateari buruz hitz egingo duen ikuspegi literarioa ezagut dezaten, normaltasunetik eta egunerokotasunetik.

Ángel de Miguel Martínez 1941ean jaio zen La Nuezen (Úrbel del Castillo del Castillo), eta 1971az geroztik bizi da Lizarra-Lizarrean. Hiri horretan irakasle-lanetan aritu zen Remontival ikastetxe publikoan, erretiroa hartu zuen arte. Ikastetxe horretan ijito familiekin harreman estua izan zuen eta ijito kulturari buruzko lehen material didaktikoetako bat prestatu zuen. Izan ere, ijito askorentzat “Osaba Aingerua” da.

Liburua, Hezkuntza eta Gizarte Eskubideen Departamentuak finantzatua, Lizarrako herriko jaietako aldi eta aldi batzuetan girotuta dago eta XX. mendearen bukaera eta XXI. mendearen hasiera inguruan garatzen da. Bere protagonista, Manfariel Gerinel, Artearen Historiako lizentziatura duen ijitoa da. Bere jaioterriko La Merced auzo apalean bizi da eta antigoaleko gauzak saltzen ditu. Lana maitasun kantu bat da Lizarrara eta pertsona guztiak hartzeko duen gaitasun izugarria. Idazlana osatzen duten literatura-testuak baliozkoak dira eskolan erabiltzeko material gisa erabiltzeko. De Miguel Martínez beste lan batzuen egilea da, hala nola De Estellas, unicornios y carbunchos (1990), Rosario de amor misterioa (2001) bizi den hiri baterako, Lizarra: postal eta poesia (2009) edo Berrogeitamar palabras niña poesiaren arbel urdinean kolunpiatzen dira (2013).

Liburuaren aurkezpenean, Carlos Gimeno sailburuak nabarmendu du garrantzitsua dela ijitoen historia eta kulturari buruzko materialak sartzea hezkuntza sistemaren curriculumean, bai nazio mailan, bai foru mailan. Hain zuzen, LOMLOEk, berrogeita batgarren xedapen gehigarrian, beste kultura batzuen azterketa eta errespetua jasotzen du, batez ere ijitoena eta beste talde eta talde batzuena, eta Hezkuntza eta Lanbide Heziketako Ministerioak material didaktiko ugari garatu ditu horren inguruan, bai irakasleentzat bai ikasleentzat, eta jarduera horiek Ijitoen Estatuko Kontseiluko Hezkuntza Taldearen barruan sustatu dira. Nafarroako curriculumean, Lehen Hezkuntzako etapako irakaskuntzen curriculumari buruzko ekainaren 22ko 67/2022 Foru Dekretuan, ingurune natural, sozial eta kulturalaren ezagutza-arloaren barruan, gure herrialdean dauden gutxiengo etnikoen historia eta kultura ezagutzea sartzen da, ijitoena bereziki. Era berean, DBHko curriculumari buruzko ekainaren 29ko 71/2022 Foru Dekretuak, Prestakuntza eta Orientazio Pertsonala eta Profesionala/Oinarrizko Jakintzak arloaren barruan, gizarte, etnozu eta genero aniztasuna eta, zehazki, ijitoen eta beste gutxiengo etniko batzuen historia eta aitorpena jasotzen ditu.

Nafarroan badago Hezkuntza Sailak bultzatutako lan-talde bat, Haur, Lehen eta Bigarren Hezkuntzako etapetarako material didaktiko osagarri berriak prestatzen amaitzen duena, eta gure gizartearen kultura enblematiko horri buruzko literatura-lan berri bat argitaratzeko lan egiten duena.

Ricardo Hernándezek nabarmendu duenez, “azkenik, ijitoen historia ikastetxeetan dago, erakundeek emandako gomendioek eta aginduek adierazten duten bezala, parte hartzeko eta diskriminazioaren eta antigitanismoaren aurkako borrokarako estrategien esparruan”. Hernándezek adierazi duenez, “eskola da bizikidetzaren gakoak eskuratu behar diren tokietako bat, eta gizartearen aniztasuna ezagutu, ulertu eta errespetatzeko gaitasunak garatzen dira”. Halaber, adierazi du “liburuak maisu-maistrei omenaldi zentzua emateko esperantza duela; maisu-maistrek duintasunez eta errespetuz konpentsatzen dituzte ikasle batzuek beren motxiletan dituzten desberdintasunak”.

Lizarrako aurkezpen-ekitaldian izan dira, halaber, autorearen senideak eta lagunak, hainbat ikastetxetako irakasleak, ijito-komunitateko kideak, eskola-sustatzaileak, parlamentu-taldeetako eta Hezkuntza, Gizarte Eskubideak sailetako ordezkariak, bai eta Fundación Jariakin Zangoza Gitano, Red de Lucha contra la Navarra, Pastoral Gitana, Gaz Kaló, San Lizarra Kaloza elkarteak ere. Lucía de Peralta / Azkoien eta Teléfono de la Esperanza, besteak beste.

Liburua Nafarroako Foru Komunitateko Haur eta Lehen Hezkuntzako, Bigarren Hezkuntzako eta Lanbide Heziketako ikastetxeen artean banatuko da, eta Nafarroako Gobernuko Navas de Tolosa kaleko 21eko Argitalpen Puntuan ere eskuratu ahal izango da. Iruña.